The survey of medical scribes in the "Safinehy e Tabriz"

زمینه و هدف: سفینه تبریز، نسخه خطی با ارزشی از وضعیت عمومی علم در تبریز قرن هشتم قمری است که در دوران رکود علمی پس از حمله مغول و احتمالاً با هدف احیای آثار در معرض نابودی، جمع‌آوری شده است و تا حدودی وضعیت طب سنتی را که از کجاها تأثیر پذیرفته و کدام اولویت‌ها را در روش پیشگیری و درمان توصیه کرده، بازگو می‌کنند و به هدف نگارنده که بررسی سابقه طب سنتی در ایران است، مدد می‌رساند. مواد و روش‌ها: با توجه به روش تحقیق اسناد و آثار تاریخی، نگارنده پس از شناسایی و بازنویسی آثار به توصیف مکتوبات مربوط به طب سنتی پرداخته و با کمک آثار متناظر هم عصر به تحلیل آن‌ها اقدام کرده است. تمام منابع مورد استفاده، در فهرست منابع ذکر شده است. یافته‌ها: سفینه تبریز، حاوی رساله‌هایی در طب سنتی با موضوع بهداشت و پیشگیری، درمان جسمی و روحی، معرفی انواع داروهای طبیعی است. کاتب سفینه فقط در بعضی از رساله‌های طبی منبع اخذ خود را ذکر کرده است. سیزده رساله مفصل و مجمل طبی که غالباً به شکل جدول تنظیم شده‌اند. نتیجه‌گیری: در موضوع بهداشت و پیشگیری، میراث ایران و روم تأثیرگذار بوده و توجه به نوع تغذیه مهم بوده است. در خصوص درمان نه تنها به درمان فوری توجه می‌شده، بلکه طب سنتی در این دوره نیز بر مزاج شناسی استوار و احتمالاً تحت تأثیر نگارش‌های قرن ششم قمری خصوصاً «فرخ‌نامه» جمالی یزدی بوده است. سفینه تبریز حکایت از تأثیر فضای فرهنگی و اجتماعی بر روند پذیرش روش درمان از سوی مردم دارد، زیرا فضای صوفیانه حاکم میان عوام و عقاید خرافی در رشد نوع خاصی از روان درمانی مؤثر بوده است. علم الفراسه در روانشناسی اهمیت داشت و در داروسازی به تأثیر درمانی کانی‌ها و احجار و خواص غلات و معطرات عنایت ویژه‌ایی می‌شده است.Background and Aim: To save the valuable contribution of Iranian scientific efforts from Mogul invasion, Safineh-e-Tabriz, was written based on the works conducted before the invasion of the Mogul, focusing on the general condition of science in Tabriz in 8th Century ,Safineh-e-Tabriz somewhat recounts the stage of traditional medicine, and its recommendations in prevention and treatment of the diseases. The goal of this study is to scrutinize and explain traditional medicine in Iran and Safineh-e-Tabriz is discussed in details to attain this goal. Materials and Methods: considering the research methodology of documents and historical works, the author, after identifying and interpreting the works, has described traditional medicine literature and has analyzed them with the help of the corresponding works of the era. Findings: Safineh-e-Tabriz consists of treatises on traditional medicine with the subjects of healthcare and prevention, physical and psychological remedies and presentation of natural medicine. In this book only some of the sources has been mentioned. There are thirteen detailed and summarized treaties, mostly edited as tables. Conclusion: In the area of health and prevention, the legacy of Iran and Rome has been impressive and attention to the type of nutrition has been important. With regard to treatment, not only immediate treatment was taken into consideration, but also the traditional medicine of this era was based on temperament Survey and probably influenced by Sixth Century AH Writings, especially Farrokh Nameh by Jamili Yazdi. Safineh-e-Tabriz shows the impact of cultural and social environment on the acceptance of the treatment method by the people because the dominant Sufi culture among the commons and superstitious beliefs has been effective in the development of a particular type of psychotherapy. Physiognomy was important in psychology and particular attention was paid to the therapeutic effect of minerals, stones and properties of grains and aromas. Please cite this article as: Gorbannejad P, Ayyari M. The survey of medical scribes in the "Safinehy e Tabriz". Med Hist J 2017; 9(32): 19-29